Tragedia górnośląska - to ważny temat dla naszego regionu

Tragedia Górnośląska – nieznane losy mieszkańców, jako element ochrony dziedzictwa kulturowego naszych ziem - to najnowszy projekt Stowarzyszenia MOJE MIASTO, który będzie realizowany przy współpracy z naukowcami Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach i Polskiej Akademii Nauk Archiwum w Warszawie Oddziału w Katowicach. Temat ten jest niezwykle ważny dla naszego regionu zwłaszcza w kontekście nadchodzącej w marcu rocznicy wyzwolenia naszych ziem z okupacji niemieckiej. Jak to naprawdę wyglądało i dlaczego Ślązacy widzą inaczej ten wątek naszej historii ?

Przyczynkiem do realizacji projektu było spotkanie z pochodzącym z Rydułtów Panem Norbertem Sielskim (73 l.) który opowiedział nam swoją historię rodzinną związaną z wydarzeniami w 1945 roku - mówi Marek Wystyrk prezes Stowarzyszenia MOJE MIASTO. Jego ojciec Maksymilian, wówczas pracownik Kopalni Rydułtowy, został wywieziony w bydlęcym wagonie do niewolniczej pracy w głąb Rosji Sowieckiej a konkretnie do Karagandy (obecnie Kazachstan). Wydarzenie to miało wpływ na dramat jego rodziny – dodaje Marek Wystyrk. Dziadkowie w latach mojego dzieciństwa opowiadali nam różne historie związane z II wojną światową. Wątek okupacji niemieckiej a także późniejszego wyzwolenia naszych ziem przez Armię Czerwoną również był przez nich szczególnie eksponowany ze względu na dramatyczne przeżycia ludności cywilnej. Te wydarzenia, które miały miejsce w 1945 roku miały duży wpływ na późniejsze losy naszych przodków stąd pomysł na ich upamiętnienie w formie publikacji o charakterze regionalnym.
Pan Norbert powiedział mi, że cyt. „Przechodząc obecnie główną ulicą rodzinnej miejscowości mniemam, że ta praca historyków młodego pokolenia pozwoli zachować pamięć i tożsamość o naszej małej ojczyźnie i wyjaśnić represje i tragedię ofiar tamtych wydarzeń z przed 70-ciu lat” – dodaje prezes Wystyrk.

Nasz projekt będzie ważnym element ochrony dziedzictwa historycznego i kulturowego ziem Górnego Śląska dlatego uzyskał honorowy patronat Jego Ekscelencji Arcybiskupa Metropolity Katowickiego Wiktora Skworca.   
 

Dla nas, jako pomysłodawców ważne jest również to, że udało nam się w ramach konkursu ofert pozyskać środki finansowe z Miasta Rydułtowy. Złożyliśmy również projekt do małych grantów finansowanych przez Miasto Rybnik. Środki te pozwolą na wydanie profesjonalnej publikacji tematycznej, która będzie zbiorem wspomnień, przeżyć i losów osób dotkniętych wydarzeniami, jakie rozegrały się w 1945 roku na Górnym Śląsku – puentuje Marek Wystyrk.     

Kwestia Tragedii Górnośląskiej z powodów geopolitycznych była do 1989 roku tematem tabu. Nie istniał w dyskursie publicznym, nie zajmowała się nim również historiografia, a wątek ten przetrwał jedynie w świadomości społecznej oraz w postaci źródeł archiwalnych. Po 1989 roku sytuacja uległa zmianie, jednak ze względu na wieloletnie zaniedbania w tej kwestii, społeczeństwo śląskie oraz badacze historii najnowszej wskazują na konieczność szerszego omówienia tych zagadnień – mówi dr hab. Kazimierz Miroszewski pracownik naukowy Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Rok 2015 uchwałą Sejmiku Województwa Śląskiego został ogłoszony „Rokiem Pamięci Ofiar Tragedii Górnośląskiej 1945”, co spowodowało szeroką dyskusję na ten temat oraz ukazało ogromne zainteresowanie społeczeństwa śląskiego tą problematyką. Dlatego niezwykle potrzebne jest dogłębne zbadanie tematu Tragedii Górnośląskiej na ziemi rybnickiej.  Tragedia Górnośląska jest zaliczana do jednych z najtragiczniejszych wątków w historii Górnego Śląska, a jednocześnie jest jednym z najmniej przebadanych historycznie tematów, co skutkuje ogromnymi brakami wiedzy i świadomości społecznej mieszkańców, zarówno starszych jak i tych młodszych – dodaje dr hab. K. Miroszewski.

Tragedia Górnośląska wiąże się z wydarzeniami jakie miały miejsce w 1945 roku na Górnym Śląsku i dotyczy działań Armii Czerwonej wobec mieszkańców regionu. Żołnierze radzieccy dopuszczali się represji, grabieży oraz deportowali Górnoślązaków do Związku Radzieckiego. Równolegle odbywała się akcja rehabilitacyjna Ślązaków związana z problemem volkslisty. Efektem były obozy przejściowe i obozy pracy przymusowej przy kopalniach węgla kamiennego oraz wysiedlania Ślązaków uznanych za Niemców do poszczególnych stref okupacyjnych Niemiec – mówi dr Mateusz Sobeczko – pracownik naukowy Polskiej Akademii Nauk Archiwum w Warszawie Oddziału w Katowicach. Tragedia Górnośląska kończy się umownie w 1950 roku – dodaje dr Sobeczko.
Ważnym elementem Tragedii Górnośląskiej są wywózki na wschód. Liczbę Ślązaków wywiezionych tzw. "krowiokami" do pracy - m.in. w kopalniach i fabrykach Donbasu, Syberii i Kazachstanu trudno nawet oszacować - mówi Waldemar Wollny - historyk, wiceprezes Stowarzyszenia MOJE MIASTO.
W opracowaniach pojawiają się różne liczby od 20 tys. do 90 tys. osób internowanych, a ostatni z nich wracali jeszcze w latach 50-tych. Wielu z wywiezionych osób było mieszkańcami ówczesnych ziem rybnickich i to właśnie im, ich wspomnieniom z tamtego okresu chcemy poświęcić publikację – dodaje W. Wollny.   

Mamy świadomość, że wiele osób dotkniętych Tragedią Górnośląską nie doczekało powrotu do domu, jak również jakiegokolwiek zadośćuczynienia za wyrządzoną im krzywdę. Dzięki przedmiotowej publikacji, chcemy nie tylko zachować wspomnienia osób deportowanych i ich rodzin, ale głównie przedstawić prawdę historyczną o wydarzeniach, jakie miały miejsce w tamtym okresie. W naszej ocenie będzie to również okazja oddania swego rodzaju hołdu pokrzywdzonym mieszkańcom Górnego Śląska, naszego regionu którzy doznali wiele cierpień przez systemy totalitarne. Jesteśmy im winni pamięć i modlitwę – mówi prezes M. Wystyrk.
 

Dlatego, apelujemy do wszystkich żyjących deportowanych jak również i ich rodzin o kontakt w sprawie ewentualnego spotkania celem podzielenia się wspomnieniami o tamtych wydarzeniach.

Kontakt w przedmiotowej sprawie:
Tel. 501 275 095
e-mail: poczta@mojemiasto.net.pl

 

Źródła fotografii:
www.tarnowskiegory.pl
www.tygodnik7dni.pl
www.radioem.pl
www.elektronik.bytom.pl